Depresja jest powszechnie występującym kryzysem zdrowia psychicznego, jednak w dalszym ciągu świadomość naszego społeczeństwa na jej temat wydaje się być niska. Nie należy jednak ignorować pojawiających się symptomów, a konsultować je z odpowiednim specjalistą. Poniżej przedstawiamy kilka istotnych faktów na temat depresji.
Zgodnie z ICD-11 (Światowa Organizacja Zdrowia, 2019) depresja charakteryzuje się obniżeniem nastroju w postaci smutku, irytacji lub poczucia pustki oraz utraty przyjemności. Towarzyszą temu także zmiany w zachowaniu, zmiany poznawcze oraz objawy fizyczne, w sposób istotny uniemożliwiające osobie optymalny poziom funkcjonowania. Depresja nie powinna być diagnozowana u osób, które mają historię epizodów manii lub hipomanii – charakteryzowanych przez występowanie podwyższonego nastroju. Jeśli pojawiły się one w historii osoby, to mamy raczej do czynienia z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym.
Według danych podawanych przez Światową Organizację Zdrowia (2021) depresja występuje powszechnie i szacuje się, że około 3,8% populacji (5% dorosłych oraz 5,7% dorosłych powyżej 60 roku życia) jest nią obciążona. Statystyki mówią o tym, że depresja częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Według Narodowego Funduszu Zdrowia (2020) w 2017 roku na depresję cierpiało 2,8% populacji osób w Polsce, co okazało się być najniższym wynikiem wśród krajów Unii Europejskiej. Wyjaśnieniem może być tutaj jednak poziom świadomości społeczeństwa i skuteczność diagnostyki depresji, nie zaś jej realnie niskie rozpowszechnienie wśród obywateli.
Zgodnie z badaniami z 2012 roku (Szaramowska i in., 2012) przeprowadzonymi wśród 751 uczniów województwa mazowieckiego w wieku 9-17 lat, przy pomocy Inwentarza Depresji Dziecięcej, 9% badanej grupy dzieci i młodzieży wyróżniały klinicznie istotne objawy depresyjne, z czego dotyczyło to 4% uczniów szkół podstawowych, 9% uczniów gimnazjum oraz 12% uczniów liceum. Z przywołanych statystyk wynika, że rozpowszechnienie depresji jest stosunkowo duże i zależy również od wieku (bardziej rozpowszechniona wśród uczniów starszych).
Z depresją u nastolatków najczęściej współwystępują (Angold i in., 1993): zachowania opozycyjno-buntownicze w przedziale 21 do 83%, zaburzenia lękowe w przypadku 30-75% oraz ADHD od 0 do 57,1%. Z innych badań przeprowadzonych wśród dzieci i nastolatków (Słopień, 2019) wynika, że depresji często towarzyszą również: zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, zaburzenia odżywiania oraz nadużywanie substancji psychoaktywnych.
Interesujący jest również temat rozpowszechnienia depresji u osób w spektrum autyzmu. Szacuje się, że ryzyko depresji u osób autystycznych jest aż 3-krotnie wyższe niż w populacji osób nieautystycznych. Dodatkowo u osób w spektrum pojawia się także wypalenie autystyczne, które może być mylone z depresją. Tym co je łączy jest: wycofanie społeczne, zmiany w odżywianiu, większa podatność na zdenerwowanie, trudności z koncentracją i poczucie zmęczenia. Przejawy wypalenia autystycznego, których nie obserwujemy w depresji to natomiast: pogłębianie objawów przez nadmierną aktywność, zwiększona wrażliwość na bodźce, angażowanie się w specjalne zainteresowania, utrata zdolności do maskowania, spadek umiejętności społecznych oraz tzw. marzenia o nieistnieniu (byciu w pustce, bez dopływających bodźców).
Depresja jest bardzo powszechna, a jednak wydaje się, że niedoceniana i ignorowana w naszym społeczeństwie. Jej objawy traktowane mogą być jako zwykły gorszy okres w życiu, a co za tym idzie mogą nie być odpowiednio leczone (terapeutycznie lub przy pomocy leków) w sposób prawidłowy. Istotna jest zarówno trafna diagnoza depresji i innych zaburzeń nastroju, jak i edukacja społeczna, by świadomość o ich występowaniu i tym, jakie mają wpływ na codzienne życie osoby stale wzrastała.
Źródła:
Angold, A., & Costello, E. J. (1993). Depressive comorbidity in children and adolescents. American journal of psychiatry, 150(12), 1779-1791. https://doi.org/10.1176/ajp.150.12.1779
Narodowy Fundusz Zdrowia. (2020). NFZ o Zdrowiu. Depresja.
https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-depresja
Słopień, A. (2019). Depression in children and adolescents. Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 17(1),26–31. https://doi.org/10.4467/20842627OZ.19.004.11300
Szaramowska, A., Bornikowska, K., Zasada, J., Pakuła, M., Micek, M., Naduk, M., Boniecka, A., Sendela, J., Zduńczyk, B., Szypowska, A. (2012). Ocena występowania objawów depresji u dzieci i młodzieży – badanie pilotażowe. Przegląd Pediatryczny, 42(4), 189–193.
Światowa Organizacja Zdrowia. (2019). ICD-11: International classification of diseases
(edycja 11). https://icd.who.int/
Światowa Organizacja Zdrowia. (2021). Depression. [Zestawienie].
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression