Dzisiejszym wpisem wracamy do tematyki dobrych praktyk dla specjalistów pracujących w obszarze zdrowia psychicznego, szczególnie z osobami w spektrum autyzmu. Poniższe wskazówki do pracy pomogą rozplanować działania pracę w taki sposób, żeby było to jak najbardziej komfortowe dla osób korzystających ze wsparcia.
- Przeprowadź rozmowę na temat środowiska terapii z osobą poszukującą wsparcia podczas pierwszej sesji
Podczas pierwszej sesji z nową osobą warto przeprowadzić aktywną i równą rozmowę o tym, jakie zmiany można wprowadzić, aby środowisko było dla niej_niego jak najkorzystniejsze. Nie powinna to być jednorazowa rozmowa, ale coś, czego jesteś świadomy i nad czym będziecie pracować podczas całego procesu, aby mieć pewność, że środowisko i sposób prowadzenia terapii są dla niej_niego odpowiednie. Warto w tym celu:
- używać prostego języka,
- spróbować uwzględnić zainteresowania osób autystycznych,
- dać czas osobom na przetworzenie informacji i udzielenie odpowiedzi na pytania,
- zanotować, to co opisałaś_eś i podzielić się tym z klientką_em.
- Omów, jakie zmiany i adaptacje można wprowadzić
Wiele osób w spektrum autyzmu i ich rodzin nie jest świadomych możliwości wprowadzenia dla nich dostosowań i adaptacji w środowisku. Często nie wiedzą jak poprosić o dostosowanie, które będzie dla nich najbardziej odpowiednie. Zdarza się również, że wiele osób nie wie na początku, czego dokładnie potrzebuje. Utrzymując aktywną i równą rozmowę podczas wszystkich sesji, wspólnie możecie ustalić, co działa najlepiej.
- Używaj testów i kwestionariuszy psychologicznych w sposób świadomy
Wiele testów, w tym przesiewowych, zostało opracowanych bez uwzględnienia osób neuroatypowych. Określenie np. jakiegoś aspektu ich samopoczucia na skali numerycznej lub przypomnienie, jak czuli się w ostatnich dwóch tygodniach może być dla nich trudne. Kluczowe praktyki odnośnie stosowania testów to:
- Przekazanie jasnych informacji na temat celu zastosowania testu
- Pomoc w zrozumieniu pytań poprzez podawanie przykładów z życia. Na przykład: „Czy udało Ci się dzisiaj/wczoraj zrobić wszystko co miałaś_eś do zrobienia?”, „Czy byłaś_eś w stanie regularnie przygotowywać posiłki?”, „Czy udało Ci się utrzymać porządek w domu?”
- zapewnienie odpowiedniej ilości czasu na przetworzenie każdego pytania
- dostosowanie środowiska do potrzeb sensorycznych.
- Dostosuj swój sposób komunikacji
Obejmuje to elastyczność w sposobie prowadzenia terapii. Dla niektórych osób przydatna jest np. możliwość „zrobienia czegoś” podczas sesji terapeutycznej, niezależnie od tego, czy jest to rysowanie, malowanie, spacerowanie z terapeutą na zewnątrz itp. Kluczowe punkty do rozważenia:
- Czy sposób, w jaki prowadzisz sesję, jest najlepszym możliwym sposobem na zaangażowanie tej osoby?
- Czy język, którego używasz jest bezpośredni? (Unikaj używania ironii i sakrazmu, metafor, pytań retorycznych)
- Zaangażuj inne osoby
Terapia może być stresująca zarówno dla autystycznych dzieci, jak i dorosłych. Zapewnienie osobom możliwości zaangażowania w ten proces wybranej przez nich bliskiej osoby może być dobrym sposobem na ułatwienie wejścia w proces terapeutyczny.
- Wspieraj w etykietowaniu uczuć i emocji
Około połowa osób w spektrum autyzmu ma trudności ze zrozumieniem i opisaniem własnych emocji. Trudność tę nazywamy aleksytymią. Stan ten może powodować wiele lęku. Dlatego tak ważne jest upewnienie się, czy osoba, z którą rozmawiasz rozumie emocje/uczucie, do którego się odwołujesz. Jeśli ma z tym trudności, możesz wesprzeć jej rozumienie poprzez dodatkowo pomoce i techniki, np. zastosowanie koła uczuć, poproszenie o zapisanie albo narysowanie tego, jak się czuje czy prowadzenie dziennika, aby budować większą świadomość.
W ostatnich wpisach przedstawiliśmy dość rozległą listę dobrych praktyk, które możesz przenieść jako specjalista do swojej codziennej pracy. Należy jednak pamiętać o tym, że tak jak osoby poszukujące wsparcia są różne i należy indywidualizować nasz sposób pracy z nimi, tak również specjaliści preferują różnorodne metody pracy. Nie należy na siłę zmieniać tego, co jest dla nas komfortowe, a szukać rozwiązań, które będą odpowiadały obu stronom relacji terapeutycznej.
Tekst stworzony przez stażystkę Aleksandrę Piech.
Opracowano na podstawie poradnika “Good practice guide for mental health professionals” wydanego przez National Autistic Society
