W dzisiejszym wpisie zachęcamy Was do zapoznania się z dobrymi praktykami dla osób pracujących w obszarze zdrowia psychicznego, a w szczególności tych pracujących z osobami w spektrum autyzmu. Odpowiednia edukacja oraz wrażliwość na potrzeby osób autystycznych są kluczowe, aby nawiązać z nimi dobrą relacje, np. terapeutyczną. Na co zatem należy zwracać uwagę, będąc specjalistką_ą zajmującą_ym się zdrowiem psychicznym?
- Dołóż starań, by zrozumieć autyzm
Niestety, nie wszystkie_scy specjalistki_ści pracujący z osobami autystycznymi otrzymali odpowiednią edukację na temat autyzmu. Może to prowadzić do wiary w utrwalone w naszym społeczeństwie stereotypy (np. że osoby autystyczne nie są empatyczne) czy frustrację z niepodołania pomocy osobie potrzebującej wsparcia. Otwartość na nową wiedzę jest kluczowa, ale niewystarczająca, ponieważ tak jak dla niektórych osób autystycznych otwartość i chęć dowiedzenia się przez terapeutki_ów więcej o ich funkcjonowaniu uznawana jest za pozytywne doświadczenie umożliwiające budowanie relacji, tak inni czuli się wyczerpani koniecznością edukowania swojich klinicystek_ów. Dobrym rozwiązaniem jest zatem uczestniczenie w szkoleniach skoncentrowanych na tej specyficznej tematyce oraz skupionych na praktyce skoncentrowanej na osobie, przyjmującej całościowe spojrzenie na doświadczenia i tożsamość osób – w tym ich pochodzenie etniczne, tożsamość płciową i orientację seksualną. - Zmień środowisko fizyczne
Dostosowanie poczekalni może zminimalizować niepotrzebny stres, jakiego może doświadczyć osoba przed rozpoczęciem terapii. Pozwoli to na lepsze zaangażowanie, a co za tym idzie, lepsze wyniki. Wiele osób autystycznych doświadcza odmienności sensorycznych, co oznacza to, że któryś z ich zmysłów może być nadwrażliwy lub zbyt mało wrażliwy w różnym czasie (lub oba naraz). Może to prowadzić do przeciążenia sensorycznego lub informacyjnego. Dlatego tak ważne jest dostosowanie naszej przestrzeni, tak aby nie dostarczała ona zbyt wielu bodźców. Pomocne może być:- zminimalizowanie niepotrzebnego bałaganu, np. wielu książek czy dokumentów w gabinecie,
- ograniczenia głośnych i rozpraszających dźwięków, takich jak grające radio lub tykający zegar,
- ograniczenie intensywnych zapachów, np. perfum czy płynu po goleniu,
- pozwolenie danej osobie poczekać tam, gdzie jest to dla niej najbardziej komfortowe,
- użycie przyciemnionego światła lub naturalnego oświetlenia,
- w przypadku rozmów online używanie neutralnego tła oraz słuchawek, aby zminimalizować hałas w tle.
- Zmień strukturę swojej oferty terapeutycznej
Elastyczność oraz dostosowywanie się do czyichś potrzeb od samego początku daje najlepszą szansę na osiągnięcie satysfakcjonujących wyników terapii, a także uniknięcie ponownego skierowania lub przeniesienia do innej placówki. Niektóre osoby potrzebują dłuższych sesji, aby przetworzyć wszystkie informacje, podczas gdy dla innych pełna sesja komunikowania się w nowej sytuacji może być przytłaczająca. Przydatna może być elastyczność w długości sesji, np. zakończenie jej nieco wcześniej niż standardowo jest to zalecane. Z racji, że zarządzanie czasem może sprawiać trudności niektórym osobom autystycznym, pomocne jest również zachowanie elastyczności odnośnie obecności na sesji, w tym sposobów komunikowania tego. Nie skreślaj osoby w spektrum za niestawienie się na spotkanie, pracuj z nią, aby zrozumieć, dlaczego tak się stało i jakie zmiany należy wprowadzić.
- Przekaż wszelkie informacje przez rozpoczęciem terapii
Dla wielu osób w spektrum autyzmu nowe i niepewne sytuacje powodują niepokój. Sposób umawiania spotkań może być niezwykle ważny dla zwiększenia komfortu przyszłego uczestnictwa. Przed rozpoczęciem wsparcia należy przekazać jak najwięcej informacji w jasny i przystępny sposób. Podobnie jak odpowiednie dostosowanie środowiska, kluczem do zbudowania dobrej relacji jest ograniczenie niepotrzebnego stresu przed rozpoczęciem terapii. Przykładowe rzeczy, które warto uwzględnić:- Określ, jak będzie wyglądać terapia (może to obejmować przybliżony program planu pierwszej sesji)
- Określ, czego oczekuje się od danej osoby i co może przygotować
- Komunikuj swoje oczekiwania od początku, mówiąc np. o korzyściach, jakie może przynieść terapia. Możesz posłużyć się przykładami wziętymi z życia, np: „Terapia może pomóc ci zrozumieć, co powoduje, że czujesz się zestresowany w związku z określoną sytuacją i jakie kroki możesz podjąć, aby to zminimalizować”
- Załącz zdjęcie, jak będzie wyglądać poczekalnia i gabinet terapeutyczny. Jeśli to możliwe, korzystaj z tych samych pomieszczeń, ponieważ wejście do innego pokoju niż ten, do którego się przygotowano, może wywołać u osoby autystycznej większy niepokój
- Powiedz, jak długo będzie trwała sesja.
Jest to jedynie kilka ważnych zasad, o których warto pamiętać pracując w obszarze zdrowia psychicznego, szczególnie z osobami w spektrum autyzmu. W kolejnym wpisie przedstawimy jeszcze dodatkowe wskazówki, które sprawdzają się w pracy terapeutycznej.
Tekst stworzony przez stażystkę Aleksandrę Piech.
Opracowano na podstawie poradnika “Good practice guide for mental health professionals” wydanego przez National Autistic Society
